Warnsveldse fotograaf Hoetink zette de tijd even stil

GELSELAAR/WARNSVELD - ' Hoetink zette de tijd even stil'. De titel is afkomstig van een lezing van Arend Heideman uit Gelselaar over meester Hendrik Willem Heuvel (1864-1926), maar de betekenis ervan slaat op de van oorsprong Warnsveldse fotograaf Bernard Jacob Hoetink (1876-1960), een vriend van Heuvel. Heideman publiceert dit jaar nog een boek over meester Heuvel waarin hij de relatie met Hoetink beschrijft. Dit gegeven inspireerde Ben van Dijk uit Neede tot het organiseren van een fototentoonstelling over het werk van Hoetink in boerderijmuseum De Lebbenbrugge. Toeval?

Door Rob Weeber

Niet als je bedenkt dat de eigenaar van De Lebbenbrugge de Meester Hendrik Willem Heuvelstichting is, de stichting waarin ook Ben van Dijk zitting heeft. Ze is opgericht ter nagedachtenis aan de man en zijn boeken en gidsen over het boeren– en streekleven in de Achterhoeken ook Twente. Zijn gidsen, zoals Gids over Neede, gingen destijds vergezeld van fraaie afbeeldingen, gemaakt door Hoetink. Een van de meest favoriete plekjes van Heuvel destijds was boerderij De Lebbenbrugge. En zo is de cirkel rond over het waarom van de tentoonstelling.

Wie de deel betreedt, ziet links en rechts grote kaders met foto's en beschrijving staan. "Wie een fototentoonstelling over Hoetink maakt, kan niet om Heuvel heen", begint Ben van Dijk. "Zonder de achtergelaten geschriften van Heuvel trouwens was het moeilijk geweest om de foto's van hun locatie te voorzien. We hebben er samen met de familie vijf jaar over gedaan om alles wat van meester Heuvel bewaard is gebleven, te inventariseren en te catalogiseren. Vanuit deze geschriften heb ik de foto's van Hoetink letterlijk een plek kunnen geven. Ze trokken immers samen de streek door. Als je bedenkt hoe er in die tijd gefotografeerd werd, dan begrijp je de zin 'Hoetink zette de tijd even stil' beter. Letterlijk omdat alle vastgelegde personen en beesten als het ware model stonden op de foto. De belichtingstijd werd met de hand gedaan door een aantal seconden de kap voor de lens weg te halen en zo het licht binnen te laten. In die seconden mocht alles en iedereen niet bewegen. Het mooie is dat op een foto een paard toch het hoofd wegdraait en dus niet scherp op de foto staat. Figuurlijk natuurlijk omdat je een schitterende inkijk krijgt in het dagelijkse plattelandsleven, in en om de boerderij."

De kaders hebben titels als 'Binnenkijken bij de boeren', 'Boerenvrouwen aan het werk' of 'Op het veld'. Bij een van de foto's halen de boeren de roggeoogst binnen. De tekst ernaast vermeld een wijze spreuk van Salomo: "Die in den oogst slaapt, zal arm wakker worden". Andere foto's laten het interieur van boerderijen uit diverse dorpen zien, van Rekken tot Enter. Ook de in 1916 afgebroken oliemolen, de helft van de dubbel van de Mallumse Molen uit Eibergen is te zien. "De oliemolen stond altijd op het zuiden, in tegenstelling tot een graanmolen", zo legt Van Dijk uit. Het malen van graan vereist licht en de noordelijke ligging betekent licht vanuit het zuiden. Saillant detail is de foto van gevluchte Belgen tijdens de Eerste Wereldoorlog naar Borculo. Later werden ze naar kamp Nunspeet verhuisd. De kosten voor de gehele opvang werden na de oorlog door de Staat aan België in rekening gebracht, zijnde 60 miljoen gulden. Dit terwijl de bevolking zelf 42 miljoen had bijgedragen door donaties.

Tentoonstelling
De tentoonstelling is een must voor mensen die de streek en haar vroegere leven een warm hart toedragen en voor iedereen die geïnteresseerd is in het harde en ook wel wat romantisch aandoende boerenleven van weleer. De foto's geven een prachtig beeld van de haast naakte werkelijkheid van toen, maar stralen tegelijkertijd een aandoenlijk en indringend sfeerbeeld uit. Het moet voor beide heren een genot zijn geweest om gewapend met pen en camera het landschap te doorstruinen op zoek naar hun verhaal. De tentoonstelling is dagelijks geopend van 11.00 - 17.00 uur van 1 mei tot 1 november. De entree is gratis, maar geeft geen recht tot het bezoek aan het naast gelegen museum. Hiervoor moet een kaartje gekocht worden. Boerderijmuseum De Lebbenbrugge is gelegen aan de Lebbenbruggedijk 25 in Borculo.