Krachten bundelen voor steun aan mantelzorgers

ZUTPHEN – Diverse organisaties die met mantelzorg te maken hebben, de gemeente Zutphen én mantelzorgers zelf hebben maandagmiddag in het oude stadhuis van Zutphen een intentieverklaring ondertekend. Gezamenlijk streven ze ernaar mantelzorgers betere ondersteuning te bieden. “Mantelzorgers doen ertoe, laat ze er niet alleen voor staan. “

Door Sander Grootendorst

“Het belang van mantelzorg wordt steeds groter en de groep die mantelzorg kan verlenen steeds kleiner”, zei wethouder Jasper Bloem, een van de ondertekenaars. Reden voor de gemeente om de landelijke vereniging MantelzorgNL in kaart te laten brengen hoe het in Zutphen met de mantelzorg is gesteld en wat er nodig is om die te optimaliseren. Een van de adviezen die uit het onderzoek naar voren kwam: laat betrokken organisaties officieel vastleggen dat ze willen samenwerken.

Projectleider Natalia Vermeulen van MantelzorgNL was enthousiast over het aantal organisaties dat zich had aangemeld. “En het is pas het begin, de eerste trede van de trap. Zonder dat je precies weet waar die trap naartoe gaat. Jullie staan ervoor open om elkaars krachten en expertise te bundelen. En er kunnen er nog meer bij, bijvoorbeeld uit de onderwijssector. Het document met de handtekeningen is een levend document.”

Volgens Vermeulen telt Zutphen ongeveer 14.000 mantelzorgers. De meesten van hen weten zich prima te redden, al kan alles de volgende dag altijd anders zijn, zoals tijdens de bijeenkomst werd opgemerkt. Zo’n tien procent van de mantelzorgers loopt tegen grenzen aan en heeft dringend behoefte aan wegwijzers en ondersteuning. “Je moet oppassen dat je er niet aan onderdoor gaat, wat helaas soms wél gebeurt”, zei een van de leden van het groepje mantelzorgers dat heeft meegewerkt aan het onderzoek en óók een handtekening zette. Vier van de acht leden van de ‘spuigroep die kenmerken heeft van een actiegroep’ waren aanwezig.

“Heel goed dat jullie er als ervaringsdeskundigen bij zijn”, zei wethouder Bloem. Pam ter Steeg van zorgverlener Verian sloot zich daarbij aan: “We kunnen zelf tien keer het wiel uitvinden, en met alle goede bedoelingen voor mantelzorgers aan de slag gaan, maar we moeten natuurlijk van jullie zelf horen wat er werkt en wat niet.”

Overigens is er al sprake van samenwerking, bijvoorbeeld tussen De Bovenkamer en het Odensehuis, die zich beide inzetten voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Maar een samenwerkingsverband tussen zoveel partijen is nieuw. Zeer uiteenlopende organisaties schoven maandag aan, waaronder Sensire, Humanitas, ZoZijn, Perspectief en afdeling Oost-Nederland van de landelijke Alzheimervereniging, maar ook verzekeraar Zilveren Kruis, stichting Lokaal (te vinden in onder meer buurtcentrum Waterkracht) en het Dagelijks Bestaan.

Soep
Woordvoerster Ingrid Enderink van het Dagelijks Bestaan noemde zich in dit gezelschap ‘de  vreemde eend in de bijt’ omdat het een organisatie is die zich richt op jongeren. Maar ze kreeg toch “een warm gevoel” bij het initiatief, want a) ook jongeren kunnen op allerlei manieren met mantelzorg te maken krijgen, en b) bij het Dagelijks Bestaan loopt een bijzonder, in al zijn eenvoud zeer geslaagd project: jongeren brengen Zutphenaren die daar behoefte aan hebben een kop soep. “Daardoor komen ook wij veel in aanraking met mantelzorg”, zei Enderink. “We zien wat er speelt bij de mensen thuis.” Die signalerende functie is essentieel, omdat mantelzorgers zichzelf vaak helemaal niet als zodanig beschouwen.

Natalia Vermeulen: “Schaamte speelt een rol, maar ook het gevoel dat ze uit liefde voor hun dierbare zorgen, dat het er gewoon bij hoort.”

Hans Derksen (Odensehuis):  “Een mantelzorger doet vaak pas een beroep op hulp als het in feite te laat is.” Het Odensehuis probeert mantelzorgers te ontlasten door degenen voor wie zij zorg hebben op te vangen “zodat ze eindelijk een paar uur voor zichzelf hebben”. Derksen stelde vast dat er meer mogelijkheden moeten komen.” Ook zei hij dat bij het bedenken van oplossingen de financiën niet steeds de beren op de weg zouden moeten zijn. Een mening die door anderen werd gedeeld. Zo stelde Jelly Hamberg, naast medewerker van Sensire ook zelf “fulltime-mantelzorger”, dat er voor mantelzorgers “een plek moet zijn waar ze naartoe kunnen, een vast iemand bij wie ze terecht kunnen, ongeacht de financiering. Dat zou mijn droom zijn, maar dan moet er echt radicaal iets veranderen.”

En dat terwijl die steun aan mantelzorgers uiteindelijk “helemaal niet zoveel hoeft te kosten”, zei Derksen. Wethouder Bloem beaamde dat: “Vergeleken bij de professionele zorg gaat er maar heel weinig geld naar mantelzorg.” Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat die professionele zorg echt niet meer zonder mantelzorgers kan. Dat feit wordt nog steeds onvoldoende herkend en erkend. 

De aanwezige mantelzorgers lieten weten dat er inderdaad behoefte bestaat aan een centraal loket waar je je ook al in een vroeg stadium kunt melden. “Het lastige is natuurlijk wel dat mantelzorgers geen groep vormen, dat de situatie voor iedereen anders is en zich ook nog eens steeds wijzigt.” 

Vertrouwen
Volgens Vermeulen moeten de betrokken organisaties “invoegen in de leefwereld van de mantelzorger”. De afstanden moeten worden verkleind: die tussen organisaties onderling en die tussen organisaties en mantelzorgers. “Het is dus zaak om elkaar beter te leren kennen, op en in elkaar te vertrouwen, van elkaar te leren en elkaar aan te vullen.”

Een veelbelovende start dus, maar het klonk de aanwezige mantelzorgers nog wel wat “abstract” in de oren. “Dat begrijp ik”, zei Vermeulen, “maar je moet de tijd nemen voor zo’n proces, anders is er grote kans dat het mislukt. En in onze adviezen staan ook punten die snel kunnen worden geregeld” Volgens wethouder Bloem zijn er bovendien al diverse mogelijkheden die de druk kunnen verlichten, waar mantelzorgers nog nauwelijks gebruik van maken, zoals van de officiële ‘respijtzorg’.

Op de website hulpwijzerzutphen.nl is de nodige informatie over mantelzorg te vinden. Via het kopje ‘zorg en welzijn’ kun je doorklikken naar ‘mantelzorg’. Het is de bedoeling dat de website gaat functioneren als makkelijk toegankelijk digitaal loket, waar mantelzorgers en organisaties ook zelf input kunnen leveren.