Column Oerend Smart - Oswaldus Gilde

Op de plek waar ik een paardenkoets verwacht staat een taxibusje. Wat is dat nu? Ik ben op dit moment in Italië. Op aanraden van een vriend skiën we naar een plek naast de piste. Een paardenkoets brengt je naar een leuk restaurantje. Maar helaas… de paarden zijn vervangen door gemotoriseerde PK's. Navraag bij de chauffeur leert ons dat de oude boer gestopt is met zijn bedrijf. De jonge boeren uit de regio zien geen heil in een paardentaxi. En daarmee is deze traditie ten einde. De beleving met het busje is vele malen kleiner. Wel praktisch en lekker snel.

Ik denk aan tradities en de kracht ervan in de Achterhoek. Vorig jaar vertelde Pascal Kamperman mij over het Gilde waar hij lid van is. Ik leg gelijk de link met een schutterij. Maar daarmee zit ik toch verkeerd. Het Zeddamse Sint Oswaldusgilde is er voor en door de bevolking. Al ruim 360 jaar (!) lang. Of misschien zelfs al langer, want in 1533 is de oudst bekende vermelding van 'Sunte Oiswailtz Schutten tot Ziedam'. Maar het 'Gild', zoals de Zeddammers het liefdevol noemen, maakte in 1654 een nieuwe start, waardoor dit als begindatum wordt gezien.

En dit Gilde staat niet alleen bol van tradities (bestuursleden hebben functies als overste, kapitein en vaandrig, en nieuwe leden worden tijdens de voorjaarskermis ingehuldigd, spreken een eed uit met hun hand op het oudste gildeboek en bekrachtigen dit met een glas jenever), maar het is juist in de huidige tijd een belangrijk onderdeel van het dorpsleven. De activiteitenkalender vermeldt uiteraard het St. Oswaldusfeest, maar ook kaartavonden, een culturele avond en in de zomer gewoon gezellig 'bierdrinken'. Met 186 leden is het een club waarin Zeddammers van alle leeftijden, rangen en standen zijn vertegenwoordigd. Tijdens bijeenkomsten en activiteiten vinden zij een sociale ontmoetingsplek. In deze tijd van almaar toenemend individualisme een niet te verwaarlozen aspect. De jongste leden (vanaf 21 jaar) zitten aan tafel gezellig te keuvelen met één van de oudste leden (94 jaar), alsof het de gewoonste zaak van de wereld is.

En wat het Gilde voor mij zo bijzonder maakt, is het bezit van het Gildegebouw (waar vele verenigingen onderdak vinden), de rosmolen, museumboerderij de Gildekoat en het zandgat (40 hectare grond en bos). Maar ook plekken die de leefbaarheid van het dorp verhogen, zoals de tennisbaan en het petanqueterrein. Zoals gezegd worden mensen dus niet alleen lid om te feesten, maar ook om al deze bezittingen in stand te houden. Leden zijn namelijk statutair mede-eigenaar van de gildebezittingen. Met als doel om deze in goede staat door te geven aan volgende generaties. Ze betalen hier een eenmalig bedrag om zich in te kopen én staan klaar om de handen uit de mouwen te steken. Ook dat mes snijdt aan twee kanten: het Gilde houdt een aantal initiatieven draaiend en de vrijwilligers (en dat zijn niet uitsluitend gildeleden) vinden een groot gevoel van saamhorigheid in hun gezamenlijk inspanningen voor Zeddamse initiatieven.

Bijzonder hoe tradities zo sterk verankerd zijn in een samenleving als Zeddam én dat het 'Gild' nog steeds midden in de samenleving staat. Tradities dragen zo bij aan de leefbaarheid, maar zorgen ook voor beleving. Voor de deelnemers is het wellicht de normaalste zaak van de wereld. Voor mij als buitenstaander is het vooral heel mooi om te zien en geeft het hoop voor de toekomst.

Linda Commandeur