Standplaats Zutphense Wilhelminafontein opnieuw ter discussie

ZUTPHEN - Hij is niet de eerste die zich er druk om maakt, maar als het aan hem ligt wel de laatste. Theo Engelen (81) wil de oude Wilhelminafontein terugplaatsen op zijn oude stek: op de kruising van de Houtmarkt, Zaadmarkt en Sprongstraat. "Dat is de enige plek waar hij hoort." De gemeente Zutphen heeft andere plannen met deze respectabele oude dame in het park bij de Bult van Ketjen. Zij wil de fontein onderdeel maken van een natuurlijke speelplek.
Verborgen tussen struiken, omhangen met spinnenwebben en met scheefgezakte spits staat de Koningin Wilhelminafontein al bijna een kwart eeuw te verloederen op de Bult van Ketjen. De ooit door de Zutphense inwoners geschonken historische fontein staat al bijna vijfentwintig jaar droog. De verschoten groene kleur bladdert af. Daar, buiten de oude stadsmuren van Zutphen, in het parkje bij de Bourgognetoren zal zij als het aan de gemeente ligt, deel gaan uitmaken van een kinderspeelpark voor natuurlijk spelen. Fungerend als speelfontein.

Door Alize Korf

Een woordvoerder van de gemeente Zutphen: "De fontein is als waterspeelelement opgenomen in een ontwerp voor een natuurlijke speelplek bij de Bult van Ketjen. Of dit ontwerp wordt uitgevoerd, is afhankelijk van beschikbaar komen van budget."
Voorzitter Pieter van der Ploeg van de Stichting Koningin Wilhelminafontein vindt het plan van de gemeente om de fontein een waterfunctie in een speeltuin te geven 'niet echt een goed idee'. Van der Ploeg: "Het is een kwetsbare fontein. Niet voor niets is hij indertijd van de markt gehaald en verplaatst. Als je eraan gaat hangen buigt hij zo om. Kinderen kunnen zich bezeren aan de scherpe delen." Eerder al had Van der Ploeg bij de gemeente het idee voorgelegd  om de fontein op te nemen in de herinrichting van de Mars of in de nieuwe plannen voor de IJsselkade. Maar dat was voor de gemeente geen optie.

De in september gerealiseerde natuurlijke speelplek op de Bult van Ketjen waar de Wilhelminafontein als waterspeelelement deel van zal uitmaken. Foto: Alize Hillebrink

Theo Engelen, ooit CDA-raadslid bij de gemeente Zutphen, vecht nu voor eerherstel van de fontein. "Ik vind dat de monumentale fontein bij oud Zutphen hoort, op de markt." De kosten van restauratie en herplaatsing van de Wilhelminafontein schat hij op een ton. "We plaatsen de fontein in de huidige stenen ommuring. Dus niet zoals vroeger met een hekwerk of perkjes eromheen." 

Vlag op een modderschuit 
Van der Ploeg kent Engelens plannen al langer en is het daar niet mee eens. "Als je de fontein in oude luister wilt herstellen moet je dat in zijn geheel doen. Dus terug op zijn originele plek, in de bak van 9 meter doorsnede waar hij ooit in stond, en omgeven met bloemperken. Anders is het een vlag op een modderschuit, of een kraan zonder gootsteen, zo je wilt." De doorgang op de markt zal daardoor kleiner worden wat gevolgen kan hebben voor de omliggende terrassen. "En als je er dan toch voor kiest om terug te gaan naar vroeger, dan moet het ook echt origineel. Dan moeten de bomen ook weg, want die stonden er vroeger ook niet en die ontnemen dan ook het uitzicht op de fontein." De binnenzijde van de huidige ommuring is circa 6,5 meter doorsnede. De vraag is dus of het idee van Engelen om de Wilhelminafontein daarin te plaatsen past. Engelen: "Dat hebben we onderzocht en het kan."
Volgens woordvoerder Bax van de gemeente ligt verhuizing van de fontein naar zijn originele plek niet voor de hand, 'omdat er al een paar jaar geleden een investering is gedaan op de betreffende locatie'. Daarmee doelt hij op de bomen die er zijn geplaatst.
Van der Ploeg: "In 2008 heeft de gemeente de haalbaarheid van terugplaatsing op de markt nog onderzocht. Technisch volkomen mogelijk. Maar het bedrag van 160.000 euro viel kennelijk te hoog uit, want er is nooit wat mee gedaan."
Engelen is niet de eerste beschermheer die opstaat voor rehabilitatie van de Wilhelminafontein op de Houtmarkt, zie ook: Koningin Wilhelminafontein 1898 - 2016: redders, bergers en vernielers. Maar tot nu toe bleken inspanningen van zijn voorgangers vergeefs. Engelen bedacht zijn plan kort geleden na een hartoperatie. "Tja, wat je hart je wel niet ingeeft", glimlacht hij. En hij ziet het al helemaal voor zich: "Volgend jaar wordt onze koning Willem-Alexander vijftig jaar. Zijn overgrootmoeder kreeg de fontein bij haar inhuldiging, dat is het toch een prachtige gelegenheid om de fontein voor de verjaardag van haar achterkleinzoon in ere te herstellen?" 

Zuilenfontein van architect Prins op de Houtmarkt-Zaadmarkt anno 2016. Foto: Alize Hillebrink

En wat te doen met de huidige zuilenfontein? Engelen: "Wat een kunstenaar gemaakt heeft mag je niet afbreken. Kijkend naar de huidige nieuwbouw in Zutphen is mijn idee om het bestaande waterwerk te verplaatsen naar de Noorderhaven."
Van der Ploeg: "Als je het mij vraagt is het ook een beetje een generatiekwestie. Mijn kinderen zijn opgegroeid met de huidige zuilenfontein, die zijn dááraan gewend. Ik weet niet wat die zullen zeggen als die weg zou moeten. Je moet ook accepteren dat dingen veranderen. Elke periode voegt weer wat toe. Terug naar vroeger moet geen dogma worden." 
De vraag is of Van der Ploeg hiermee de uitgangspunten respecteert zoals die bij oprichting van de Stichting Wilhelminafontein zijn  geformuleerd. Die geven aan: 'Het bevorderen en realiseren van een verantwoord herstel en installatie van de Koningin Wilhelminafontein op de oorspronkelijke plaats op de Markt te Zutphen, al dan niet na een tijdelijke plaatsing elders in Zutphen...' 
Van der Ploeg geeft toe dat hij daar als voorzitter niet echt een halszaak van heeft gemaakt in de afgelopen jaren. "Wel ben ik van mening dat je de fontein in zijn geheel moet beschouwen. Dus inderdaad ook de waterbak met toebehoren." Tegelijkertijd zegt hij: "Misschien moeten we niet alles terug willen zoals het ooit was. Een nieuwe generatie mag ook wel wat toevoegen en dat hoeft niet altijd perfect te zijn."

Comité van aanbeveling 
Sinds zijn initiatief heeft zich rond Engelen een comité van aanbeveling geschaard: Remco Feith van Stichting Binnenstadsmanagement, Jan Nieuwburg, voorzitter Stichting Toeristisch Varen en Gerhard de Graaf die een internetpeiling hield. Dat de fontein nog altijd leeft onder de inwoners  van Zutphen bewijzen de meer dan 650 reacties van Zutphense inwoners (jong en oud) op een tweedaagse peiling die De Graaf hield op de populaire Facebookpagina: 'Je bent een Zutphenees als…' Engelen: "Als er geen geld van de overheid komt, dan verzinnen we een sponsoractie of we gaan net als in de negentiende eeuw met de pet rond. De gemeente Zutphen is nog niet op de hoogte van mijn ideeën, maar ik ga zo snel mogelijk mijn verzoek schriftelijk indienen bij het college van B&W en de gemeenteraad."
Reageren? engelen-og@kpnmail.nl